Công nghệ Video Hỗ trợ Trọng tài (VAR) đã trở thành một phần không thể tách rời của bóng đá hiện đại, và Premier League cũng không ngoại lệ. Kể từ khi được chính thức áp dụng vào mùa giải 2019/20, sự phát triển của VAR tại Premier League đã trải qua một hành trình đầy biến động, với vô số tranh cãi, những điều chỉnh liên tục và tác động sâu sắc đến cục diện các trận đấu cũng như cảm xúc của người hâm mộ. Liệu công nghệ này đã thực sự mang lại sự công bằng tuyệt đối hay chỉ làm tăng thêm những phức tạp cho môn thể thao vua? Hãy cùng trangtinbongda.com nhìn lại chặng đường đã qua và hướng tới tương lai của VAR tại giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh. Ngay từ khi ra mắt, câu hỏi liệu VAR ở Premier League – Lợi hay hại? đã trở thành chủ đề bàn tán không ngớt.
VAR đặt chân đến Premier League: Những bước đi đầu tiên
Trước khi VAR xuất hiện, Premier League không thiếu những khoảnh khắc mà sai lầm của trọng tài đã làm thay đổi kết quả trận đấu, thậm chí ảnh hưởng đến cả cuộc đua vô địch hay cuộc chiến trụ hạng. Những “bàn thắng ma”, những quả penalty tưởng tượng hay những tình huống bạo lực bị bỏ qua đã gieo rắc sự bất bình và đặt ra yêu cầu cấp thiết về một giải pháp công nghệ hỗ trợ.
Sau một thời gian dài cân nhắc và thử nghiệm ở các giải đấu cúp như FA Cup và Carabao Cup, Ban tổ chức Premier League cuối cùng đã quyết định đưa VAR vào sử dụng rộng rãi từ mùa giải 2019/20. Quyết định này được kỳ vọng sẽ giảm thiểu tối đa các sai sót “rõ ràng và hiển nhiên” của trọng tài, mang lại sự công bằng hơn cho các trận đấu. Tuy nhiên, những gì diễn ra trong mùa giải đầu tiên lại không hoàn toàn như mong đợi. Sự thiếu nhất quán và cách áp dụng có phần cứng nhắc ban đầu đã tạo ra một “cú sốc văn hóa” thực sự.
Trọng tài Premier League xem lại tình huống tranh cãi trên màn hình VAR bên đường pitch với sự hỗ trợ từ công nghệ video
Các giai đoạn chính trong sự phát triển của VAR tại Premier League
Hành trình của VAR tại giải Ngoại hạng Anh có thể chia thành nhiều giai đoạn, đánh dấu bằng những thay đổi trong quy tắc áp dụng và sự thích nghi dần dần của các bên liên quan.
Mùa giải ra mắt (2019/20): “Sốc văn hóa” và những tranh cãi nảy lửa
Mùa giải đầu tiên chứng kiến VAR hoạt động theo nguyên tắc “can thiệp tối thiểu”, chỉ xem xét các tình huống liên quan đến bàn thắng, penalty, thẻ đỏ trực tiếp và nhận diện sai cầu thủ. Ngưỡng “lỗi rõ ràng và hiển nhiên” được đặt ra rất cao, dẫn đến việc nhiều tình huống gây tranh cãi không được can thiệp, hoặc can thiệp theo cách khiến người hâm mộ khó hiểu.
Đặc biệt, các quyết định về lỗi việt vị trở thành tâm điểm chỉ trích. Việc sử dụng các đường kẻ mỏng manh để xác định lỗi việt vị chỉ vài milimet, thường được gọi vui là việt vị “nách áo” hay “ngón chân”, đã gây ra sự ức chế lớn. Nhiều bàn thắng đẹp mắt đã bị từ chối một cách nghiệt ngã, khiến cảm xúc thăng hoa của cầu thủ và người hâm mộ bị dập tắt. Bên cạnh đó, các quy định về lỗi bóng chạm tay cũng gây ra không ít tranh cãi do sự thiếu nhất quán trong cách giải thích luật.
Những điều chỉnh và cải tiến qua các mùa giải (2020 – nay)
Nhận thấy những bất cập từ mùa giải đầu tiên, PGMOL (Cơ quan quản lý trọng tài chuyên nghiệp Anh) và Premier League đã liên tục có những điều chỉnh nhằm cải thiện sự phát triển của VAR tại Premier League.
- Luật việt vị: Từ mùa giải 2021/22, các đường kẻ dày hơn đã được áp dụng để xác định việt vị, tạo ra một biên độ sai số nhỏ, ưu tiên hơn cho các cầu thủ tấn công. Gần đây nhất, công nghệ việt vị bán tự động (SAOT) đã được đưa vào thử nghiệm và dự kiến áp dụng rộng rãi, hứa hẹn mang lại quyết định nhanh chóng và chính xác hơn.
- Bóng chạm tay: Các hướng dẫn về lỗi bóng chạm tay cũng được điều chỉnh để rõ ràng hơn, tập trung vào việc liệu tay có làm cơ thể phình to một cách bất thường hay không và yếu tố cố ý.
- Tăng cường giao tiếp: Các thông báo về việc kiểm tra VAR và lý do đưa ra quyết định cuối cùng bắt đầu được hiển thị trên màn hình lớn tại sân vận động và trên sóng truyền hình, giúp người hâm mộ phần nào hiểu rõ hơn quá trình ra quyết định. Tuy nhiên, mức độ minh bạch vẫn là điều cần cải thiện.
- Thay đổi về ngưỡng can thiệp: Có những nỗ lực để điều chỉnh lại ngưỡng “rõ ràng và hiển nhiên”, khuyến khích trọng tài chính tự tin hơn vào quyết định ban đầu và chỉ nên thay đổi khi có bằng chứng thực sự thuyết phục từ VAR.
Thống kê cho thấy số lượng các quyết định được VAR sửa lại có xu hướng tăng nhẹ qua các mùa, nhưng quan trọng hơn là tỉ lệ các quyết định được cho là chính xác sau khi có sự can thiệp của VAR cũng được cải thiện. Dù vậy, tranh cãi vẫn chưa bao giờ chấm dứt.
Bên trong trung tâm điều hành VAR tại Stockley Park nơi các trọng tài video phân tích các tình huống trận đấu Premier League
Tác động của VAR lên lối chơi và cảm xúc tại Premier League
Không thể phủ nhận sự phát triển của VAR tại Premier League đã thay đổi bộ mặt của giải đấu theo nhiều cách.
- Tốc độ trận đấu: Một trong những chỉ trích lớn nhất nhắm vào VAR là việc nó làm gián đoạn và giảm tốc độ trận đấu. Thời gian chờ đợi quyết định từ phòng VAR, đôi khi kéo dài vài phút, khiến nhịp độ trận đấu bị phá vỡ, làm nguội đi sự hưng phấn của cầu thủ và khán giả.
- Tâm lý thi đấu: VAR tạo ra một áp lực tâm lý không nhỏ lên cả cầu thủ, huấn luyện viên và trọng tài. Cầu thủ phải dè chừng hơn trong các pha tranh chấp, HLV phải kiềm chế cảm xúc bên đường biên, còn trọng tài phải đối mặt với sự săm soi kỹ lưỡng hơn bao giờ hết. Áp lực này có lẽ còn lớn hơn nhiều so với những gì các Trọng tài nổi tiếng nhất trong lịch sử Premier League từng trải qua.
- Cách ăn mừng bàn thắng: Niềm vui vỡ òa sau mỗi bàn thắng giờ đây thường bị trì hoãn bởi dòng chữ “Checking Goal” (Kiểm tra bàn thắng) hiện lên. Cầu thủ và người hâm mộ phải nín thở chờ đợi xác nhận từ VAR, làm mất đi phần nào sự tự nhiên và bùng nổ của khoảnh khắc ăn mừng. Nhiều người cho rằng điều này làm giảm đi tính giải trí của bóng đá, vốn được xây dựng nhiều trên những cảm xúc tức thời. Các trang tin như gocbongda.net thường xuyên cập nhật những khoảnh khắc ăn mừng “hụt” này.
- Công bằng và tranh cãi: Mục tiêu chính của VAR là tăng cường sự công bằng. Thực tế, nó đã giúp sửa chữa nhiều sai lầm nghiêm trọng, đặc biệt là các tình huống việt vị rõ ràng hoặc các pha phạm lỗi dẫn đến thẻ đỏ bị bỏ qua. Tuy nhiên, VAR lại tạo ra những tranh cãi mới, chủ yếu xoay quanh tính nhất quán và ngưỡng can thiệp. Đôi khi, việc “soi” quá kỹ từng milimet lại dẫn đến những quyết định máy móc, đi ngược lại tinh thần của luật chơi.
Minh họa công nghệ việt vị bán tự động đang được áp dụng tại Premier League với các đường kẻ ảo xác định vị trí cầu thủ
Những tranh cãi không hồi kết và thách thức đặt ra
Mặc dù đã có những cải tiến, VAR vẫn là chủ đề gây tranh cãi bậc nhất tại Premier League.
- Tính nhất quán: Đây là vấn đề nan giải nhất. Tại sao một pha vào bóng ở trận này bị thổi phạt và nhận thẻ đỏ sau khi VAR can thiệp, nhưng một tình huống tương tự ở trận khác lại được bỏ qua? Sự thiếu nhất quán này làm xói mòn niềm tin vào công nghệ và những người điều khiển nó.
- Ngưỡng “rõ ràng và hiển nhiên”: Việc xác định thế nào là một lỗi “rõ ràng và hiển nhiên” vẫn còn rất chủ quan. Điều này dẫn đến tình trạng có những quyết định gây tranh cãi mà VAR không can thiệp, hoặc ngược lại, can thiệp vào những tình huống mà nhiều người cho rằng không cần thiết.
- Vai trò của trọng tài chính: Mối quan hệ giữa trọng tài chính trên sân và tổ VAR tại Stockley Park đôi khi không rõ ràng. Ai là người có tiếng nói cuối cùng? Liệu trọng tài chính có nên được khuyến khích xem lại màn hình bên đường biên (pitchside monitor) thường xuyên hơn không?
- Giao tiếp với người hâm mộ: Dù đã có cải thiện, việc giải thích các quyết định VAR cho khán giả trên sân và xem qua truyền hình vẫn cần minh bạch hơn. Nhiều người hâm mộ vẫn cảm thấy khó hiểu về quy trình và lý do đằng sau các quyết định. Liệu việc công khai các đoạn hội thoại giữa trọng tài và VAR có phải là giải pháp?
- So sánh quốc tế: Cách VAR vận hành ở Premier League đôi khi khác biệt so với các giải đấu lớn khác ở châu Âu. Điều này đặt ra câu hỏi về việc liệu có cần một tiêu chuẩn áp dụng thống nhất hơn trên toàn cầu hay không. Phân tích sự thay đổi về Số thẻ đỏ trung bình mỗi mùa là bao nhiêu? kể từ khi có VAR cũng là một góc nhìn thú vị để so sánh hiệu quả giữa các giải.
Cầu thủ Premier League phản ứng với quyết định của VAR trong một trận đấu thể hiện cảm xúc trái chiều về công nghệ này
Hướng đi tương lai cho sự phát triển của VAR tại Premier League
Sự phát triển của VAR tại Premier League chắc chắn sẽ không dừng lại. Công nghệ này vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và cần những bước đi tiếp theo để đáp ứng tốt hơn kỳ vọng của giới chuyên môn và người hâm mộ.
- Công nghệ tiên tiến hơn: Việc áp dụng rộng rãi công nghệ việt vị bán tự động (SAOT) được kỳ vọng sẽ giải quyết phần lớn những tranh cãi về việt vị. Trong tương lai, trí tuệ nhân tạo (AI) cũng có thể đóng vai trò lớn hơn trong việc phân tích các tình huống phức tạp.
- Nâng cao chất lượng trọng tài: Cả trọng tài chính và trọng tài VAR đều cần được đào tạo liên tục để nâng cao kỹ năng, sự nhất quán và khả năng đưa ra quyết định chính xác dưới áp lực cao.
- Minh bạch hóa giao tiếp: Đây là yếu tố then chốt để lấy lại niềm tin của người hâm mộ. Việc phát sóng trực tiếp âm thanh trao đổi giữa trọng tài chính và tổ VAR trong quá trình xem xét tình huống, tương tự như trong môn rugby, là một đề xuất đang được cân nhắc nghiêm túc.
- Hệ thống “Challenge”: Một số ý kiến đề xuất cho phép các đội bóng có quyền yêu cầu xem lại VAR một số lần nhất định trong trận đấu (Challenge system), giống như trong tennis hay cricket. Điều này có thể tăng tính chủ động cho các đội nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ lạm dụng và làm trận đấu thêm gián đoạn.
- Sự đồng thuận: Quan trọng nhất, cần có sự đồng thuận cao hơn giữa các CLB, PGMOL, ban tổ chức giải và cả người hâm mộ về cách thức vận hành và mục tiêu của VAR. Các cuộc thảo luận, lấy ý kiến cần được tiến hành thường xuyên hơn. Việc theo dõi các trận đấu, ví dụ như
[trực tiếp Tottenham hôm nay](/truc-tiep-bong-da-tran-cua-tottenham-hotspur-dien-ra-hom-nay/), sẽ tiếp tục cho thấy những tác động thực tế của các thay đổi này.
Kết bài
Không thể phủ nhận, VAR đã thay đổi vĩnh viễn cách chúng ta xem và trải nghiệm bóng đá tại Premier League. Hành trình của công nghệ này từ khi ra mắt đến nay là một chuỗi những thử nghiệm, sai sót, điều chỉnh và cả những tiến bộ đáng ghi nhận. Dù vẫn còn đó những tranh cãi và sự không hài lòng, VAR đã góp phần làm giảm thiểu các sai lầm nghiêm trọng và hướng tới một giải đấu công bằng hơn.
Sự phát triển của VAR tại Premier League là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự kiên nhẫn, cởi mở và nỗ lực không ngừng từ tất cả các bên liên quan. Tương lai của VAR sẽ phụ thuộc vào việc chúng ta có thể tối ưu hóa công nghệ, nâng cao năng lực con người và quan trọng nhất là tìm được sự cân bằng giữa công nghệ và cảm xúc, giữa sự chính xác tuyệt đối và tinh thần vốn có của bóng đá.
Còn bạn, bạn nghĩ sao về sự phát triển của VAR tại Premier League? Công nghệ này đã mang lại nhiều lợi ích hay phiền toái hơn? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé!
